Dakienak dakiHizkuntza

Zarabandea

Posted on

Zarabandea berba ugaria da esangura aldetik. Bizkai partean hondino be entzuten dan eta bizi-bizi dagoan berbea. Baina leku batzuetan esangura bategaz darabile eta beste batzuetan beste bategaz.

Umeen olgeta-apareju bati, gaztelaniaz “columpio” deritxonari, gure artean zabua edo zibizabua deritxonari, kulunkaulkiari, horri be esaten jako zarabandea. Eta zarabandatu, zibizabuan kulunkan ibilteari.

Baina astrapalea, zarraparrea edo zalaparta adierazoteko be esaten da. Umeak olgetan, txilioka, saltoka dabilzanean, hareek ateraten daben txilio eta zarata-hotsari be zarabaldea esaten jako kosta-herri batzuetan. Bermeotar bati entzuna: “Hemen dagoan zarabandea! Barrian ez gatoz hondar (plaia) honetara!”.

Zeozeren zurrumurrua edo zeresana zabaltzen danean be esaten da: “Zeren edo haren zarabandeak urten ebala. Edo zarabandea zabaldu zala. Edo zarabandea ibili ebela”.

Emakumeen gainean be erabilten da, saltserea edo tarrabalderea dan bategaitik: Zarabanda hutsa da neska hori.

Eta emakumeen kontura, gure lehengo sermoilarien idatzietan irakurria da zarabankada berbea gangarra edo buruarina dan bategaitik, eta batez be lehenagoko gizarte itxi haretan zeresana emoten eban andrazkoagaitik. Hara zelako berba zorrotz gordinak idatzi zituan sermoilari honeetariko batek XIX. mendean: “Esatea, kontu egizue, neska gogoarin, zorapillo, zarabankada, lotsa-gazako edo galduko, nogaz gura dabilen bateri, “zantarra”, “urdea”, “amabargoa”, “elexosteiko emaztea”, ezta pekatu anditzarrik izango, eta etxako orregaiti arpegia gorrituko.”