Ekialdeko hizkeretan batez be, eta euskera batuan ondorioz, normaltasunez idatzi, irakurri edo entzuten dira, mende-perpausetako aditz trinkoa ba- aurrizkiaz indarturik dabela. Halan: Ez dakit baden nehor hori uste duenik. Edo: Horiek egiazko euskaldunak badirenetz galdegiten dut. Zehar galderazkoetatik erlatibokoetara etorrita, antzera entzun edo irakurten dira: Badena Badirenak edo kantu batetik jaso dodan hau: Badago nori emana / badaukanari kenduta.
Ez euskera zaharrean, ez tradizino klasikoan ez dago halakorik. Inoiz bai ekialdeko tradizinoan, baina han be nekez agiri dira horreetarikoak. Erdi eta sartaldeko tradizinoetan ez da agiri holakorik, piloan hartuta behintzat.
Mende-perpausetako aditz trinkoari, -la konpletiboetako atzizkiagaz batera doanean ez bada, ez jako gehitzen, ez gehitu izan, ba- indargarri hori, ez erlatiboko egituretan, ez zehar galderakoetan, ezta gainerako mendekoetan. Baina hau da antxinako edo lehengo mendeetako euskerearen legea bakarrik; gaur egungo hiztun seguruek be euskal eremurik gehienean ez dabe ba- hori erabilten erlatiboko, zehar galderazko, denporazko eta gainerako mende-perpausetan. Bai, ostera, -la atzizkidun konpletiboetan: entzun dogu badatorrela, dinoe badabilela zelan-halan. Baina arauz kontrakoak lirateke konpletiboetan: Jakin dogu *badakiana edo Egia da *badatorrena.
Erlatiboetakoetan arauzkoa da: Daukanari eskatu behar jako, baina badaezpadakoa: *badaukanari Arteza da: Dakienak erantzungo dau, baina dudazkoa: *badakienak Zuzena da: Dabilen erroteak eihoten dau artoa, baina zalantzazkoa: *badabilen. Zuzentzat daukat: Ez zarana ez esan, baina zarana bai, baina nekez: *bazarana. Zuzentzat: Ez daukazuna ez emon; daukazuna emoizu, baina nekez: *badaukazuna… Ez dinot agramatikalak diranik, baina ez dira euskerearen lege zaharraren bidetik eregiak, eta estilo aldetik ez deritxet gomendagarri diranik.
Zehar galderetan antzera: Galde egiozu ea dakien da arauzkoa, eta ez ea *badakien. Edo: Jakin gura dot, ea datorren, eta ez ea *badatorren.
Kausazko mende perpausa aditz trinkoaz eta -lako atzizkiaz eregia danean be, nahikoa dira dalako, daukalako, dakielako, dabilelako, doalako eta taiu horretakoak, indargarritzat alperreko ba- aurrizkia sartzen ibili barik. Dakidalako dinotsut, esango neuke eta ez: *badakidalako
Denporazko mende-perpausak n atzizkidun aditzaz eregiak diranean be, erlatiboetako antzera:: Doanean egingo deutsagu agur, eta ez *badoanean. Edo: Dabilen bitartean egongo da pozik, eta ez *Badabilen bitartean
Sarritan gertatzen da, gaztelaniaz como sabes, por lo que s edo antzeko hornigarriak eranstea emongo dan informazinoari. Euskeraz nahikoa da: Dakizunez, datorren astelehenean bilduko gara, alperreko ekinean eragin barik: *badakizunez eta halakoak sakatuta. Dakidanez, bihar eguaztena da esan ohi dogu, eta ez dogu ezertarako behar: *badakidanez
Aspaldion orio orbana lez zabaltzen badira be ba- aurrizki indargarridun aditz trinkoak, ez da horren beharrik salbuespen nagusi bi kenduta: aditz nagusia edo la atzizkidun konpletiboa.
Iturriko
2013-07-03
